Wat is de kerst toch een mooie tijd. Warme sfeer, gezellige avonden. Vroeger puilde de brievenbus uit met kerstkaarten. Nu floept de ene na de andere digitale kerstwens uit mijn telefoon. Minder persoonlijk misschien, maar wel CO2 neutraal en dat is uiteraard waar het leven om draait. Wensen als vrede, voorspoed, verbinding lijken wel wat op de wensen van vorig jaar die, de eerlijkheid gebiedt het te zeggen, helaas niet allemaal compleet waargemaakt zijn. Nieuwe ronde, nieuwe kansen, want ik ben een mens van hoop en optimisme. Maar temidden van de wensen voor een vredige kerst, de een nog idyllischer dan de ander, weiger ik desondanks mijn ogen te sluiten voor de realiteit van de dag: een vluchtelingenkamp in Gaza dat, nota bene in de kerstnacht, met bommen werd bestookt. En dat kort nadat iemand namens ons land in de VN weigerde om een resolutie voor een staakt het vuren te steunen.
Wat een diep beschamende vertoning. Een vluchtelingenkamp! Bommen in de kerstnacht op weerloze, dakloze mensen die op de vlucht zijn. En dan ook nog eens in de regio van Jezus’ geboorte. Veel wranger en wreder, veel zieker kan de symboliek niet worden.
Ik zie wanhopige, ontredderde, ontheemde en ontmenselijkte medemensen, kinderen ook, die niets anders willen dan beschutting, veiligheid, schoon water, een arm om zich heen. Noem me een mopperaar of een spelbreker. Noem me wat je wilt. Maar tussen de de geanimeerde appjes met vrolijke winterse landschappen, ‘johoho’-ende kerstmannen en proostende gezinnen in kerstoutfit blijven mijn gedachten toch echt hangen bij de onbeschrijflijke ellende die deze arme mensen overkomt. En ik vraag mij af: wat zijn we met zijn allen eigenlijk aan het doen? In welk slecht toneelstuk bevind ik me? Hoe lang willen wij hardnekkig doorgaan om bij ingewikkelde onderwerpen massaal onze kop in het zand te steken?
Als we daar niet op zijn minst bij stilstaan en, beter nog, even met elkaar bespreken wat wij kunnen doen, hoe klein ook, dan is elke vrolijke kerstwens een lege huls, een gratuite kreet zonder inhoud en niets meer dan dat. “Ik kan me niet overal druk om maken, ik wil gewoon een leuk leven”, hoor ik regelmatig om me heen als excuus om niets te doen. Ik kan het werkelijk niet aanhoren. Er komt een tijd dat je de vraag krijgt wat je gedaan hebt, maar vooral wat je niet gedaan hebt.
Wat ik eenieder gun, is een zinvol leven, dat bijdraagt aan een betere wereld, aan verbinding tussen mensen, aan eerlijkheid en transparantie. Als we dat kunnen en mogen doen, en dat kunnen we allemaal, dan wordt het leven voor vele mensen een stuk mooier en waarachtiger en misschien komt vrede dan een beetje dichterbij. Maar om mooie dingen tot stand te brengen moet je eerst durven aanschouwen wat lelijk is.
Ik wens iedereen van harte hele goede en zinvolle feestdagen, al besef ik dat die voor velen niet weggelegd zijn. Mogen onze voornemens voor het komend jaar oprechte wensen zijn waaraan wij allen actief gaan werken.
dan is het wel dat we niets leren van de geschiedenis”
Friedrich Hegel, filosoof
Het ontstaan van nieuw leven is één van de meest fascinerende aspecten van het menselijk bestaan. De geboorte getuigt van de kracht en doorzetting van de vrouw, zo grotesk dat die van menig stoere vent daarbij terstond verbleekt. Daarentegen is de conceptie een relatief eenvoudig proces met als belangrijkste ingrediënten een plezierige samenwerking en een zekere mate van gemeenschapszin.
Ook het kerstverhaal gaat over dit thema. Het bevat wijsheden voor onze huidige tijd, verpakt in een oude vertelling over het ontstaan van nieuw leven. Bij dit laatste valt overigens op dat het focus wat meer ligt op de daadwerkelijke geboorte terwijl de conceptie zelf wat meer in engelachtige nevelen gehuld blijft. Om eerlijk te zijn kan ik dat niet geheel verklaren, beperkt als ik ben in mijn denken door mijn natuurwetenschappelijke achtergrond. Soms kan ik het even niet laten om zelf na te denken, want ieder mens heeft nu eenmaal zijn eigen onhebbelijkheden, en op die momenten waag ik mij soms aan tersluikse speculaties. Wat heeft zich nu precies afgespeeld tijdens het nachtelijk bezoek van die knappe engel aan de onbezoedelde Maria? Was de inhoud van de boodschap nu echt louter verbaal en sprak de engel slechts enkele gevleugelde woorden? Of was er meer en is het bijbelse verhaal onderworpen aan censuur, die immers van alle tijden is? Zou een WOB-verzoek….maar al snel staak ik mijn gepieker en herpak ik mij: ik heb inmiddels geleerd dat ik gewoon moet geloven en niet altijd alles moet willen begrijpen.
Dus we stellen hier geen verdere vragen: Maria werd hoe dan ook zwanger en voor zover ik heb kunnen nagaan verliep de conceptie behoorlijk vlekkeloos en de zwangerschap voor het grootste deel voorspoedig. Totdat… er een brief van de regering op de mat plofte.
Verbaasd legde Jozef zijn hamer neer. “Marie, post van de overheid!”, riep hij naar de keuken. Hij was zelf meer een man van het praktische werk en als het even kon liet hij niet alleen de keuken, maar ook de administratie graag aan zijn vrouw over.
Maria opende de brief en las dat het keizerlijk hof alle mensen opriep om zich te melden zodat ze iedereen in een Registratiesysteem kon laten opnemen. Dat was gewoon beter, veiliger en bovendien wel zo overzichtelijk, zo stond het vriendelijk uitgelegd in de brief. Wat er overigens niet in stond en wat de jonge ouders in hun onschuld ook niet konden bevroeden, was dat de keizer hier heel andere bedoelingen mee had….
“Moeten we hier eigenlijk wel aan meedoen, lieverd?”, vroeg Maria met enig wantrouwen in haar stem. Vrouwen, en zeker moeders, hebben namelijk vaak een wat scherpere intuïtie voor gevaar dan mannen, die doorgaans wat goedgeloviger zijn. “Ach Marie, dat kan allemaal echt geen kwaad hoor”, wuifde Jozef haar bedenkingen weg. Hij was niet echt een man van argumenten: gezagsgetrouw en deugdzaam als hij was stelde hij verder geen vragen. Op de achtergrond balkte een instemmend ‘i-aa!’. “Kom”, sprak Jozef kordaat. Hij hield niet van dralen.”Ik pak de ezel!”. Dus graaiden ze een zwik spullen bijeen, en alras waren zo de timmerman en zijn hoogzwangere gade op weg voor de lange reis naar het registratiekantoor. De tocht bleek echter wat al te optimistisch gepland, want na enkele dagen reizen kwamen de weeën opzetten. En ja hoor, u raadt het al: in de wijde omtrek was geen dokter, ziekenhuis of vroedvrouw te bekennen. Dat was natuurlijk pech. Maar helaas, daar bleef het niet bij. Want er zou nog een heel ander probleem gaan opdoemen, iets waar wij tweeduizend jaar na dato nog allemaal schande van spreken.
Uitgeput kwam het zwangere stel aan bij een herberg waar ze hoopten te kunnen uitrusten voor de nacht. Maar ze hadden buiten de regels gerekend. “Helaas, zonder registratiebewijs kom je er hier niet in”, sprak de waard beslist, want hij had zo zijn orders. En ook bij de volgende herbergen was het mis. “Opdracht van de keizer”, klonk het bits.
“Hohoho!” probeerde Jozef, want hij was dan wel wanhopig, maar bleef toch graag in de juiste sfeer. “Ik snap er niks van!”. Onthutst over zoveel gebrek aan medemenselijkheid wees hij naar zijn hoogzwangere vrouw. Er kwam net een flinke wee opzetten. “Kunnen we hier niet even als volwassenen over praten?” De herbergier keek argwanend om zich heen, als kon hij elk moment verraden worden, en schudde afwerend zijn hoofd. “Discussie over besluiten van de keizer is strikt verboden!” Het waren gekke tijden en een mens kon maar beter geen risico lopen. Vinnig gooide de herbergier de deur dicht in het gezicht van het verbouwereerde stel. Langzaam drong het tot hen door. Zwanger of niet, zonder registratiepapiertje waren ze in geen enkele herberg of taverne welkom (tientallen generaties later werkt dit deel van het kerstverhaal nog altijd brede verontwaardiging op, want zoiets is in onze beschaafde tijd natuurlijk totaal ondenkbaar). Teleurgesteld en verdrietig sjokten ze verder door de donkere nacht. Ze konden nauwelijks bevatten wat hen overkomen was. Waar waren ineens de ooit zo vanzelfsprekende medemenselijkheid en hulpvaardigheid gebleven? Hoe konden de mensen dit in Godsnaam laten gebeuren?
Dit was dus blijkbaar de nieuwe onredelijkheid waarover de Keizer de laatste tijd vaker gesproken had.
Na enkele vermoeiende uren vond het jonge paar ergens in het veld een verlaten stal, waar een paar van de kudde losgeraakte schapen en wat vee een beetje sullig herkauwend voor zich uit stonden te staren maar waar nog wel ruimte was voor een bevalling, die vervolgens snel en ongecompliceerd verliep. En voor wie het verhaal niet kent: het was een jongetje.
“Wat een wonderkind! Hoe zullen we hem noemen, Marie?” riep Jozef enthousiast.
“O jezus, daar heb ik nog helemaal niet over nagedacht”, schrok Maria.
“Goed, dat is dan geregeld” , antwoordde Jozef tevreden. Hij sloeg graag spijkers met koppen. “Dan ga ik nu even een kribbe in elkaar timmeren!”. En fluitend nam de kersverse vader de hamer ter hand.
Welaan, wie ooit bevallen is, weet dat de kraamvisite vaak sneller op de stoep staat dan je lief is en dat was in die tijd niet anders. Kort na de geboorte werd het al snel een drukte van jewelste, want een hele club engelen had vanuit de lucht alles al gesignaleerd en ik hoef u natuurlijk niet te vertellen dat engelen nogal graag kletsen, bij voorkeur in koor. Zo kon het gebeuren dat er op die decemberavond al snel heel wat herderlijke kraamvisite bij de stal samendromde en weldra vulde de sterrenhemel zich met gelach, gezang en de geur van wierook en andere verboden middelen. Bovendien hadden die exotische mannen zelf ook nog allerlei kraamkadootjes en lekkernijen meegenomen, dus naar verluidt werd het eigenlijk nog best een gezellige avond, die dan ook tot op heden door velen nog elk jaar rond deze tijd wordt herdacht.
En wat die volksregistratie betreft: het schijnt er niet meer van gekomen te zijn, of in elk geval is daarvan nimmer meer wat vernomen. De baby groeide voortvarend op tot een jongeman met een zekere uitstraling en een flink sociaal netwerk. Hij had een eigen mening, maar sprak met iedereen. Het schijnt dat hij naastenliefde, tolerantie en respect voor zijn medemens nastreefde. Helaas had de overheid in die tijd heel andere belangen (iets wat wij ons nu nauwelijks meer kunnen voorstellen) want met naastenliefde verdien je geen geld en voor je het weet kost die flauwekul je de macht. Hij werd dus gemakshalve genegeerd en neergezet als een hinderlijke lastpost. De keizer vertelde de mensen dat de jongeman verschrikkelijk gevaarlijk was en velen geloofden dat klakkeloos, want wat de keizer zei was immers altijd waar. Nou ja, er waren wel wat mensen die daar anders over dachten, maar daar kon je kort over zijn: die waren daaps. Kom op zeg, een mens had tegenwoordig echt wel wat anders aan zijn hoofd.
Gelukkig voor de keizer was het in die tijd niet zo moeilijk om iemand voor een tribunaal te sleuren als hij verdraagzaamheid predikte of mensen probeerde te helpen, ook weer zoiets wat in onze beschaafde tijd natuurlijk niet meer denkbaar is. Voor wie even met een zak zilverlingen rammelde was een verrader zo gevonden, en zo kon het gebeuren dat deze vriendelijke jongeman fluks veroordeeld en onschadelijk gemaakt werd en naar verluidt ging dat er niet erg zachtzinnig aan toe. Pas vele jaren later zou men gaan inzien dat dit een van de grootste miskleunen uit die tijd was. Toch heeft de goeierd vóór zijn voortijdig overlijden nog aardig wat mensen weten te inspireren en ook daarna heeft hij het concept ‘nieuw leven’’ op een heel originele en wonderlijke manier vormgegeven. Nee, je kunt van alles van hem vinden, maar hij had zo zijn principes en liet zich daar niet van af brengen.
Een echte doorzetter was het. Daar mogen we best een voorbeeld aan nemen.
Mijn blogs verschijnen voorlopig nog op Linked in maar worden steeds sneller verwijderd. Wil je op de hoogte blijven als er nieuwe blogs verschijnen en ze hier teruglezen? Meld je dan aan en ik zorg dat je een bericht krijgt.
